راهنمای کامل نمایشگرهای سطح آب دیگ بخار (آبنماها): آموزش جامع عملکرد، نصب، نگهداری و عیبیابی
تصور کنید اپراتوری در موتورخانه بویلر ایستاده است. فشار سیستم در حال تغییر است و بخار در همهجا جریان دارد. در چنین محیط حساس و پرخطری، تنها ابزار واقعی که میتواند سطح آب داخل دیگ بخار را بهصورت لحظهای نمایش دهد، آبنما یا نمایشگر سطح آب دیگ بخار است. این وسیله کوچک اما حیاتی، چشم اپراتور برای تشخیص وضعیت واقعی سیستم است و میتواند تفاوت بین عملکرد ایمن و ایجاد حادثه خطرناک را تعیین کند.
اما اگر آبنما به درستی کار نکند چه اتفاقی میافتد؟
اگر مسیر بخار یا آب مسدود شود؟
اگر شیشه آن ترک بخورد یا بشکند؟
در چنین شرایطی، شناخت دقیق و مهارت در نصب، نگهداری و عیبیابی آبنما حیاتی است.
آبنما چیست و چرا استفاده از آن ضروری است؟
آبنما یا نمایشگر سطح آب دیگ بخار یک لوله شیشهای مقاوم است که با اتصال به خطوط آب و بخار، سطح واقعی آب داخل بویلر را بهطور دقیق نمایش میدهد. این ابزار با داشتن شیرهای کنترل، شیشه حفاظ چندلایه و سیستم ایمنی توپ فولادی، امکان پایش بصری، جلوگیری از کمآبی و حفاظت از بویلر را فراهم میکند. نصب استاندارد، شستوشوی منظم و تستهای روزانه، عوامل اصلی تضمین عملکرد ایمن و دقیق این گیجهای کنترل سطح آب هستند.
در صنعت، آبنما با عبارات هممعنی زیر نیز شناخته میشود:
-
نمایشگرهای شیشهای سطح آب بویلر
-
گیجهای کنترل و پایش تراز آب دیگ بخار
-
ابزارهای نظارت بصری بر سطح مایعات تحت فشار
-
سطحسنجهای مکانیکی مخازن و دیگهای بخار
-
گیجهای دید سطح آب در تجهیزات حرارتی
-
شاخصهای شفاف نمایش سطح سیالات صنعتی
-
نمایانگرهای وضعیت سطح مایع در موتورخانه
-
تجهیزات اندازهگیری و مشاهده سطح آب بویلر
-
گیجهای نشانگر ارتفاع آب در سیستمهای بخار
سطوح عملکردی آبنما
آبنما سطح آب را در پنج ناحیه مهم نمایش میدهد که هر کدام پیام خاصی برای اپراتور دارند:
-
سطح نرمال آب
این سطح در 610 میلیمتر بالاتر از مرکز دیگ قرار دارد و نشاندهنده عملکرد عادی سیستم است. در این حالت پمپها خاموش و شیرهای موتوری بسته هستند.
-
سطح روشن شدن پمپ
12.5 میلیمتر پایینتر از سطح نرمال قرار دارد. در این نقطه، پمپ برای تأمین آب دیگ فعال میشود یا شیر موتوری باز میگردد.
-
سطح خاموش شدن پمپ
12.5 میلیمتر بالاتر از سطح نرمال، جایی که پمپ یا شیر موتوری باید متوقف شود.
-
سطح کمآبی (Low Water)
50 میلیمتر پایینتر از سطح نرمال است و در این نقطه میکروسوییچ، فرمان توقف بویلر را صادر میکند تا از آسیبهای جدی جلوگیری شود.
-
سطح آب بسیار کم
62.5 میلیمتر پایینتر از سطح نرمال – آخرین مرحله پیش از آسیب جدی به دیگ. در صورتی که میکروسوییچ اصلی عمل نکند، سوییچ دوم عمل کرده و دیگ را قطع میکند.
ساختار و اجزای اصلی آبنما
هر مجموعه آبنما شامل دو واحد چپ و راست است تا دسترسی اپراتور راحت باشد. اجزای اصلی شامل موارد زیر هستند:
-
شیشه استوانهای مقاوم در برابر فشار و حرارت
-
شیر ورودی بخار و شیر ورودی آب برای کنترل مسیر جریان
-
شیر تخلیه برای پاکسازی مسیر و تخلیه آب و بخار
-
شیشه حفاظ سهلایه برای جلوگیری از پرتاب قطعات هنگام شکست شیشه
-
قابهای برنزی برای محافظت و نگهداری شیشه
-
توپ فولادی ایمنی که در صورت شکستن شیشه مسیر آب و بخار را مسدود میکند
-
فلنجها و واشرهای آببندی برای جلوگیری از نشت و تضمین استحکام
این ترکیب اجزا امکان نظارت دقیق و ایمن بر سطح آب دیگ را حتی در شرایط فشار بالا فراهم میکند.
نصب استاندارد آبنما
نصب صحیح آبنما از اهمیت بالایی برخوردار است. نکات کلیدی عبارتند از:
-
دستگیرهها باید در جای مناسب و جهت درست قرار گیرند
-
خروجی دو شیر تخلیه باید به یک خط مشترک هدایت شود
-
فلنجهای بالا و پایین باید دقیقاً همراستا باشند
-
مهرهها باید به طور یکنواخت و با نیروی مناسب سفت شوند
-
واشرهای یکتکه باید تمام سطح فلنج را پوشش دهند
عدم رعایت این استانداردها میتواند منجر به ترک خوردن یا شکستن شیشه شود.
نگهداری و سرویس آبنما
برای جلوگیری از خطا و رسوبگیری مسیرها، توصیه میشود:
-
هر شش ساعت یکبار، شیر ورودی آب بسته شود و شیر تخلیه ۱۵–۳۰ ثانیه باز شود
-
همین چرخه برای مسیر بخار تکرار شود
-
شیشه داخلی، شیشه حفاظ، مسیر آب و مسیر بخار باید تمیز و عاری از رسوبات باشند
این اقدامات ساده اما مؤثر باعث عملکرد دقیق و طول عمر طولانی آبنما میشود.
عیبیابی نمایشگر سطح آب
مشکلات رایج و روش رفع آنها:
-
نشتی اطراف شیر یا بدنه تخلیه
-
گرفتگی مسیر بخار
-
گرفتگی مسیر آب
-
آب در شیشه جریان ندارد
-
پاکسازی مشابه مسیر بخار
-
خرابی لاستیک سیت شیشه
نکات ایمنی نمایشگر سطح آب دیگ بخار
سیستم ایمنی توپ فولادی قطعکننده مسیر آب و بخار
یکی از مهمترین ویژگیهای امنیتی آبنماها، وجود یک توپ فولادی کوچک در هر بدنه است. این توپ در شرایط اضطراری مانند شکستن شیشه آبنما بهطور خودکار مسیر عبور آب و بخار را مسدود میکند. با این کار، تنها یک روزنه بسیار کوچک برای خروج بخار باقی میماند که با صدای مشخص، اپراتور را از حادثه احتمالی آگاه میکند. این مکانیزم ساده اما بسیار مؤثر، از پرتاب آب داغ یا بخار به بیرون جلوگیری میکند و ایمنی اپراتور و تجهیزات حرارتی را تضمین میکند.
شیشه حفاظ سهلایه
آبنماها معمولاً دارای سه لایه شیشه محافظ هستند که شیشه داخلی را در برابر فشار و ضربه محافظت میکند. این طراحی باعث میشود حتی در صورت شکست شیشه داخلی، قطعات شکسته به بیرون پرتاب نشوند و خطرات ناشی از ترکش شیشه به حداقل برسد. علاوه بر این، شیشههای حفاظتی از تماس مستقیم اپراتور با بخار داغ یا آب جوش جلوگیری میکنند و امکان نظارت بصری بدون خطر را فراهم میآورند.
نمایشگر سطح آب بهعنوان مانیتور بصری
آبنما تنها یک گیج ساده نیست؛ بلکه یک ابزار مانیتورینگ دقیق سطح آب دیگ بخار است که به اپراتور امکان میدهد تغییرات سطح آب را بهصورت لحظهای مشاهده کند. این ابزار به تشخیص کمآبی یا اضافهبار دیگ کمک میکند و از آسیب جدی به دیگ و سیستمهای مرتبط جلوگیری میکند. بنابراین، آبنما نقش حیاتی در ایمنی عملیاتی موتورخانه دارد و هرگونه نوسان غیرعادی سطح آب باید فوراً بررسی شود.
تست روزانه آبنما: اطمینان از عملکرد صحیح
برای اطمینان از عملکرد دقیق و ایمن آبنما، آزمایش روزانه ضروری است. مراحل تست به شرح زیر است:
-
بستن شیر آب و باز کردن مسیر درین به مدت ۵ ثانیه
این مرحله باعث میشود مسیر تخلیه آب و بخار باز شود و هرگونه رسوب یا گرفتگی جزئی در مسیر شیشه آبنما پاک شود.
-
بستن شیر درین و باز کردن شیر آب
این کار تضمین میکند که جریان آب ورودی به شیشه آبنما بهطور یکنواخت و بدون انسداد باشد.
-
بستن شیر بخار و باز کردن مسیر درین به مدت ۵ ثانیه
این مرحله برای بررسی مسیر بخار است و از جمع شدن فشار اضافی یا انسداد بخار در آبنما جلوگیری میکند.
-
بستن درین و باز کردن شیر بخار
مرحله نهایی برای اطمینان از عبور صحیح بخار و عملکرد دقیق شیشه آبنما است.
نکته مهم: اگر سطح آب به سرعت به حالت نرمال بازنگردد، این یک هشدار واضح است که مسیر آب یا مسیر بخار دچار گرفتگی شده و نیاز به بررسی و تعمیر فوری دارد. انجام روزانه این تست، عملکرد صحیح آبنما و ایمنی دیگ بخار را تضمین میکند.
تعمیرات دورهای و نگهداری پیشگیرانه
نگهداری و تعمیر دورهای آبنماها نه تنها طول عمر دستگاه را افزایش میدهد، بلکه از بروز حوادث خطرناک جلوگیری میکند. نکات کلیدی شامل:
-
تعمیر کامل سالیانه
-
تعویض شیشههای کدر یا نازکشده
-
وجود قطعات یدکی در موتورخانه
-
کنترل نوسانات غیرعادی سطح آب
سوالات متداول (FAQ)
آیا وجود آبنما در همه بویلرها الزامی است؟
-
بله، نمایشگرهای شیشهای سطح آب بویلر تنها ابزار مشاهده مستقیم سطح آب هستند و نصب آنها طبق استانداردهای بینالمللی الزامی است.
-
چرا باید آبنما هر شش ساعت یکبار شستوشو شود؟
برای جلوگیری از رسوب و مسدود شدن مسیرها که باعث نمایش اشتباه سطح آب میشود.
-
نشانه گرفتگی مسیر بخار چیست؟
بالا رفتن سطح آب در شیشه بدون تغییر واقعی در مخزن، علامت مهم است.
-
آیا شکستن شیشه آبنما خطرناک است؟
خیر، سیستم توپ فولادی ایمنی مسیر آب و بخار را بلافاصله مسدود میکند.
-
چگونه بفهمیم مسیر آب مسدود شده است؟
شیشه آبنما خالی میماند و تنها بخار سرد شده در آن جمع میشود.