معرفی کامل انواع دی‌اریتر و نقش آن در سیستم‌های بخار صنعتی
در بسیاری از مجموعه‌های صنعتی که از دیگ بخار استفاده می‌کنند، کیفیت آب ورودی به بویلر نه‌تنها اهمیت دارد، بلکه حیاتی است. افزایش دما، فشار و تماس مداوم آب تغذیه با سطوح فلزی، حساسیت سیستم را نسبت به وجود گازهای محلول مانند اکسیژن و دی‌اکسیدکربن چندین برابر می‌کند. در چنین شرایطی، حضور این گازها می‌تواند سرعت خوردگی و زنگ‌زدگی را به‌صورت تصاعدی افزایش دهد و حتی منجر به از کار افتادن تجهیزات، کاهش راندمان و بالا رفتن هزینه‌های تعمیرات شود.
اینجاست که تجهیزی بسیار کلیدی وارد میدان می‌شود: دی‌اریتر.
این دستگاه با هدف حذف گازهای محلول در آب تغذیه بویلر طراحی شده و به دلیل توانایی بالا در جداسازی اکسیژن و CO₂، نقش مهمی در افزایش طول عمر بویلرها دارد. در صنعت، به‌جای عبارت عمومی "دی‌اریتر"، از اصطلاحات تخصصی‌تری مانند «مدل‌های مختلف دی‌اریتر صنعتی»، «طبقه‌بندی دی‌اریترهای حذف اکسیژن آب تغذیه»، «انواع دستگاه هواگیری و گاززدایی بویلر»، «دی‌اریترهای مخزنی و اسپری‌دار» و حتی «گاززداهای مکانیکی و حرارتی بویلر» نیز استفاده می‌شود.
تمام این واژه‌ها به یک حقیقت اشاره دارند: اهمیت کنترل اکسیژن محلول پیش از ورود آب به بویلر.
چرا حذف گازهای محلول ضروری است؟
وجود اکسیژن در آب تغذیه به معنی آغاز فرآیند اکسیداسیون است. این واکنش، فلز را به‌سرعت درگیر زنگ‌زدگی می‌کند و در نتیجه:
-
لوله‌های بویلر نازک و ضعیف می‌شوند
-
راندمان حرارتی کاهش می‌یابد
-
رسوب و تخلخل در جداره‌ها بیشتر شده
-
خطر ترکیدگی سیستم افزایش می‌یابد
از سوی دیگر، تجمع دی‌اکسیدکربن باعث کاهش pH آب تغذیه می‌شود. آب اسیدی یکی از مخرب‌ترین عناصر برای سیستم‌های حرارتی است و می‌تواند در مدت کوتاهی صدمات جدی به بدنه و لوله‌های بویلر وارد کند. این چالش‌ها دلیلی کاملاً روشن برای استفاده از «سیستم‌های حذف اکسیژن محلول در آب دیگ بخار» و «تجهیزات گاززدایی پیشرفته برای بویلرها» است.
دی‌اریتر چگونه کار می‌کند؟
عملکرد دی‌اریتر بر اساس دو اصل کلیدی است:
-
افزایش دما تا نزدیک نقطه جوش
-
کاهش میزان حلالیت گازها در آب
وقتی دما بالا می‌رود، حلالیت گازهای محلول کاهش می‌یابد. همچنین با ایجاد تماس گسترده بین آب و بخار، شرایطی ایجاد می‌شود که اکسیژن و CO₂ به‌صورت مؤثر آزاد شده و از سیستم خارج شوند.
معرفی انواع دی‌اریتر
در صنعت، انواع دی‌اریتر را می‌توان در چند گروه مختلف تقسیم کرد که هرکدام بسته به ظرفیت، نوع بویلر و شرایط کاری انتخاب می‌شوند. عبارات تخصصی زیر دقیقاً همین دسته‌ها را توصیف می‌کنند:
-
مدل‌های مختلف دی‌اریتر صنعتی
-
دی‌اریترهای مخزنی و اسپری‌دار
-
دی‌اریترهای عمودی و افقی موتورخانه
-
گاززداهای مکانیکی و حرارتی بویلر
-
انواع تجهیزات اکسیژن‌زدایی آب تغذیه دیگ
در ادامه، نگاه دقیق‌تری به این طبقه‌بندی‌ها می‌اندازیم.
۱. دی‌اریتر اسپری (Spray Type Deaerator)
در این مدل، آب از طریق نازل‌های پرفشار به‌شکل ذرات ریز اسپری می‌شود. تماس قطرات آب با بخار، سطح انتقال حرارت را افزایش می‌دهد.
ویژگی‌ها:
این دستگاه در دسته «انواع دستگاه هواگیری و گاززدایی بویلر» قرار می‌گیرد.
۲. دی‌اریتر تری (Tray Type)
در این نوع، آب بر روی سینی‌هایی ریخته می‌شود که باعث پخش، گسترش و افزایش زمان تماس با بخار می‌گردد.
مزایا:
این گروه بخشی از «دی‌اریترهای مخزنی» محسوب می‌شود.
۳. دی‌اریتر ترکیبی (Spray & Tray)
مدل ترکیبی به‌عنوان قوی‌ترین سیستم گاززدایی شناخته می‌شود زیرا هر دو تکنیک اسپری و سینی را با هم ادغام می‌کند.
نتیجه: راندمان نهایی تا حدی بالا می‌رود که اکسیژن باقی‌مانده در آب کمتر از ۰٫۰۰۵ میلی‌گرم بر لیتر خواهد بود.
۴. دی‌اریتر عمودی و افقی
عبارت «دی‌اریترهای عمودی و افقی موتورخانه» به نحوه نصب این تجهیزات اشاره دارد.
مشخصات فنی دی‌اریتر تولید شرکت مشهد بخار
شرکت مشهد بخار یکی از سازندگان معتبر تجهیزات بخار در کشور است و دی‌اریترهای تولیدی این مجموعه با رعایت استانداردهای بین‌المللی طراحی می‌شوند.
متریال و ساختار
-
بدنه اصلی از ورق فولادی A516 درجه آتش‌خوار
-
برج دی‌اریتر از ورق استنلس استیل 304
-
عایق حرارتی: پشم سنگ با دانسیته بالا
-
روکش نهایی: ورق استیل با ضخامت 0.9 میلی‌متر
-
تمامی متریال و مراحل طراحی مطابق با استاندارد ASME
-
تجهیزات پس از تولید تحت تست‌های هیدرواستاتیک و آزمون‌های کنترل کیفی قرار می‌گیرند
این سطح از استانداردسازی باعث می‌شود محصولات این شرکت در زمره‌ی «تجهیزات گاززدایی پیشرفته برای بویلرها» قرار گیرد.
مزایای استفاده از دی‌اریتر باکیفیت
-
افزایش طول عمر بویلر
-
کاهش مصرف مواد شیمیایی ضدخوردگی
-
کاهش رسوب و هزینه‌های نگهداری
-
بهبود راندمان انرژی
-
کنترل دقیق‌تر کیفیت آب تغذیه
-
جلوگیری از از کار افتادن ناگهانی سیستم
مراحل طراحی و تولید دی‌اریتر در شرکت مشهد بخار
فرآیند تولید این دستگاه شامل مراحل زیر است:
-
نیازسنجی و محاسبه ظرفیت بویلر
-
انتخاب مدل مناسب (اسپری، تری یا ترکیبی)
-
طراحی سه‌بعدی و محاسبات تنش
-
انتخاب متریال استاندارد
-
ساخت بدنه و برج دی‌اریتر
-
جوشکاری مطابق ASME Section VIII
-
نصب نازل‌ها، سینی‌ها و اتصالات
-
اجرای تست هیدرواستاتیک
-
عایق‌کاری و روکش‌گذاری
-
تحویل و نصب در محل پروژه
کاربردهای دی‌اریتر در صنایع مختلف
جمع‌بندی
دی‌اریتر یک تجهیز حیاتی در سیستم‌های بخار است. چه آن را «مدل‌های مختلف دی‌اریتر صنعتی» بنامیم، چه «گاززداهای مکانیکی و حرارتی بویلر» یا «تجهیزات اکسیژن‌زدایی آب تغذیه دیگ»، عملکرد آن همان حذف کامل گازهای مضر از آب تغذیه است.
به‌کارگیری یک دی‌اریتر استاندارد مانند محصولات شرکت مشهد بخار باعث افزایش طول عمر بویلر و کاهش چشمگیر هزینه‌های تعمیرات و نگهداری می‌شود.
سوالات متداول
دی‌اریتر چیست و چرا استفاده از آن ضروری است؟
دی‌اریتر دستگاهی است برای جدا کردن اکسیژن و دی‌اکسیدکربن محلول در آب تغذیه. وجود این گازها موجب خوردگی شدید و کاهش عمر بویلر می‌شود. استفاده از دی‌اریتر باعث ارتقای راندمان و جلوگیری از آسیب‌های پرهزینه می‌گردد.
تفاوت دی‌اریتر اسپری و سینی‌دار چیست؟
دی‌اریتر اسپری از نازل‌های پرفشار برای پاشش آب استفاده می‌کند، درحالی‌که نوع سینی‌دار از سینی‌های طبقه‌ای برای افزایش سطح تماس بهره می‌برد. مدل ترکیبی هر دو روش را ارائه می‌دهد و بالاترین راندمان را دارد.
کدام مدل برای بویلرهای بزرگ مناسب‌تر است؟
معمولاً دی‌اریترهای سینی‌دار و ترکیبی به دلیل دقت بالا، بهترین گزینه برای بویلرهای بزرگ صنعتی هستند.
مواد به‌کاررفته در دی‌اریتر مشهد بخار چیست؟
بدنه از ورق A516 آتش‌خوار و برج از استیل 304 ساخته می‌شود و کل دستگاه مطابق استاندارد ASME تولید شده است.
آیا دی‌اریتر باعث کاهش مصرف مواد شیمیایی می‌شود؟
بله، زیرا با حذف اکسیژن، نیاز به سود، فسفات و سایر مواد ضدخوردگی به شکل محسوسی کاهش می‌یابد.